موارد مهم و حساس در بازرسی کالاهای وارداتی و صادراتی🥇

بازرسی کالا در واردات و صادرات

با گذشت زمان، تجارت نیز همچون دیگر پدیده های زندگی بشری تکامل یافته و پیچیده تر می شود. این پیچیدگی نه تنها باعث تخصصی تر شدن کار بلکه باعث نقش آفرینی نهاد ها و موسسات بیشتری در این حوزه می گردد. در گذشته به دلیل عدم تنوع کالاها و پایین بودن حجم تجارت خریدار هنگام تحویل کالا حضور مستقیم داشت و شخصا کالا را از فروشنده تحویل می گرفت و به شرکت حمل کننده تحویل می داد تا به کشورش ارسال گردد. این کار باعث اطمینان خاطر خریدار از صحت و درستی کالا و انجام پذیرفتن تعهدات فروشنده می گردد. این موضوع در گذشته یکی از مهمترین دغدغه های خریدار بود و در صورتی که خود در مبداء حضور نداشت خیلی اوقات به دلیل اشتباه یا تقلب فروشنده مشکلاتی ایجاد می شد. بنابراین همانگونه که مطرح شد خریداران ترجیح می دادند خود در زمان تحویل کالا به حمل کننده حضور داشته باشند و از صحت و سقم آن مطلع گردند.

امروزه با توجه به افزایش شدید حجم مبادلات بین المللی، تنوع زیاد کالاها، تغییر ابزارهای ارتباطی و استفاده از اینترنت و فکس در بازرگانی بین الملل و وجود زیر ساخت های بین المللی شکل و روش انجام این امر تا حد زیادی تغییر نموده است. شرکتها و افراد زیادی با انجام تحقیقات بازار از طریق اینترنت اقدام به منبع یابی نموده و به برقراری ارتباط و اخذ پروفرما از طرف خارجی می پردازند. این امر تا آنجا رشد نموده که حتی سایت های تخصصی متعددی در این زمینه وجود دارد و شرکتهای تجاری و تولیدی دنیا را به روشها و در سطوح مختلف معرفی می نمایند.

بنابر مطالب فوق بدیهی است حتی با توجه به افزایش شدید حجم تجارت میزان ارتباط رو در روی خریدار و فروشنده کاهش یافته و طرفین کمتر یکدیگر را ملاقات می نمایند. نکته مهم اینکه این موضوع نباید باعث افزایش نگرانی های طرفین و مشکلات تجارت بین الملل گردد. بنابراین در زنجیره تجارت حلقه های جدیدی ایجاد شدند که ارتباط بین خریدار و فروشنده و انجام پذیرفتن تعهداتشان را بصورت غیر مستقیم کنترل و ارزیابی نموده و حتی اسنادی را دال بر این موضوع صادر نمایند.

در معاملات بین المللی نگرانی اصلی فروشنده دریافت مبلغ معامله و نگرانی اصلی خریدار تطابق کالا با آنچه مورد توافق بوده و در قرارداد ذکر شده است می باشد. همانگونه که در مقالات قبل بررسی شد نگرانی فروشنده را بانکها پوشش داده و استفاده از روش اعتبار اسنادی این مشکل را حل می نماید. اما از سوی دیگر نگرانی اصلی خریدار را شرکتهای بازرسی پوشش داده و به وی اطمینان می دهند که کالای ارسالی با قرارداد تطابق و همخوانی کامل دارد.

بازرسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از اوایل دهه 1980 شروع به گسترش کرد و به سرعت در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. این موضوع تا آن حد مهم می باشد که در اینکوترمز مورد بررسی قرار گرفته و بعنوان یکی از 10 تعهد مهم طرفین مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد. در ابتدا شرکتهای بازرسی فقط به عنوان نماینده خریدار و ایجاد اطمینان از مناسب بودن کیفیت، کمیت و قیمت کالا فعالیت می نمودند. اما در حال حاضر این شرکتها الزامات استاندارد اجباری کالاها را نیز مورد بررسی قرار داده و در واقع بخشی از ماموریت های موسسه استاندارد را که اطمینان از تطابق کالای موضوع تجارت با استانداردهای قابل پذیرش می باشد را نیز انجام می دهند.

به زبان ساده، بازرسی عبارت است از بررسی و کنترل کالا یا ویژگیهای آن که توسط شرکت بازرس و از سوی خریدار انجام می شود. خریداران خیلی اوقات و به دلایل مختلف نمی توانند در مبداء حضور داشته باشند و این امر به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد و حتی اغلب اوقات خریدار قادر به ارزیابی کیفی کالاها نمی باشند. شرکت بازرسی در واقع به عنوان نماینده خریدار وظایف فوق را بر عهده گرفته و این امور را با دریافت کارمزد انجام می دهد.

تعریف سورویانس یا بازرسی

به مجموعه عملیاتی که یک شرکت بازرسی کننده مستقل از قبیل بازرسی، نمونه برداری، اندازه گیری، آزمایش و غیره برای تعیین کمیت و کیفیت کالاها، تاسیسات و یا خدمات مورد معامله و تطابق نتایج آن با مشخصات مندرج در قرارداد خرید صورت می گیرد سورویانس می گویند.

بازرسی ممکن است به دلایل مختلف و با اهداف متنوعی انجام شود. این اهداف هم برای خریدار و هم برای دولت کشور وی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. این اهداف بر اساس درخواست خریدار با توجه به کالا و قوانین و مقررات کشور متفاوت می باشد که عبارتند از:

- بازرسی و تایید کمیت کالا و تطابق آن با پروفرم اولیه

- بازرسی کالا طبق استاندارد اعلام شده و صدور گواهی انطباق کالا بر اساس همان استاندارد

- بازرسی کالا از نظر انطباق کالا با سال ساخت و تشخیص کالای نو از مستعمل

- بازرسی کالا از نظر محل ساخت کالا

- بازرسی و تایید بسته بندی کالا بر اساس استانداردهای لازم و توافق شده

- تایید و صدور گواهی لازم برای مناسب بودن وسیله حمل

- بازرسی کانتینر و تایید سالم بودن و نداشتن شکاف

انواع بازرسی:

بازرسی قبل از حمل :
این نوع بازرسی معمولا به تقاضای خریدار و جهت جلوگیری از کلاهبرداری یا اقدامات متخلفانه فروشنده و اجتناب از آنها انجام می شود. این نوع بازرسی در چهار دامنه مختلف و متنوع و طبق دستورالعمل و قرارداد بازرسی انجام می شود. دامنه این نوع بازرسی در چهار حوزه کمییت، کیفیت، بسته بندی و بارگیری است. از سوی دیگر این نوع بازرسی، به بازرسی چشمی یا ظاهری شهرت دارد و سلامت ظاهری یا فیزیکی کالا کفایت می کند. ارائه دستورالعمل شفاف و دربرگیرنده کلیه موارد و تقاضاهای مشتری امری ضروری و مهم است. در پی این نوع بازرسی، "گواهی بازرسی " صادر می شود و مورد قبول و پذیرش سازمان استاندارد نیست. این بازرسی معمولا بصورت رندم چک و با نمونه گیری انجام می شود. تعیین مصادیق و انواع فعالیتهای مرتبط با این نوع بازرسی عملا در ضمیمه قرارداد بازرسی انجام می شود. یک نمونه قرارداد بازرسی و ضمائم مربوطه در بخش پیوستها آورده شده است.

بازرسی حین تولید :
در صورتی که قطعات بکاررفته، مواد اولیه یا فرایند تولید یک کالا یا محصول اهمیت داشته باشد، و بعد از بازرسی نتوان بدون هزینه و یا مشکل، کالا را مورد بازرسی و ارزیابی قرار داد از بازرسی حین تولید استفاده میشود. بعضی کارشناسان این نوع بازرسی را جزء یکی از انواع بازرسی های قبل از حمل طبقه بندی می نمایند.
از انجا که مدت حضور بازرس در محل فروشنده در این روش طولانی است، کارمزد این نوع بازرسی بیش از حد معمول است. این نوع بازرسی معمولا برای مواد غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی و ماشین آلات و تجهیزات انجام می شود.

بازرسی قیمت :

همانطور که از نام آن برمی آید، این نوع بازرسی جهت کنترل و ارزیابی قیمت و بررسی واقعی بودن قیمت انجام می شود. طبیعتا بازرگان قیمت کالای مورد نظر و عرف آن را می داند. این نوع بازرسی معمولا به دستور بانک و موسسه تامین کننده مالی و به هزینه خریدار یا وارد کننده انجام می شود. بویژه در مواردی که بانک یا نهادهای دولتی برای یک پروژه تامین مالی نمایند، جهت جلوگیری از سوءاستفاده از ارز ارزان قیمت یا وامهای کم بهره دستور انجام بازرسی قیمت صادر می نمایند. سوءاستفاده ممکن است به طریق بیش اظهاری یا تبانی انجام شود.

بازرسی استاندارد اجباری :

مهمترین و پیچیده ترین نوع بازرسی، بازرسی استاندارد اجباری است. در این نوع بازرسی، شرکت بازرس به نیابت از سازمان استاندارد در محل خروج کالا از ید فروشنده آن را مورد بازرسی قرار می-دهد. این بازرسی و آزمون در آزمایشگاه مجاز و تحت نظارت شرکت بازرس انجام میشود. در نتیجه این بازرسی گواهی بازرسی به همراه گزارش آزمون و اظهارنامه تامین کننده صادر می شود و بعد از ارائه به اداره استاندارد گواهینامه انطباق برای کالا صادر میگردد.

- خریدار باید در متن قرارداد خرید و در متن اعتبار اسنادی نوع و مشخصات کمی و کیفی کالا یا خدمات مورد معامله را دقیقا مشخص نماید.

- خریدار موظف است در امر خرید کالا یا خدمات مشمول مقررات استاندارد اجباری، مشخصات کیفی کالا یا خدمات را مطابق استاندارد ملی ذیربط در قرارداد خرید و اعتبار اسنادی تعیین نماید. قابل ذکر است از تاریخ یکم اسفندماه هزار و سیصد و نود کلیه کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری هستند.

- خریدار باید حدود و نحوه بازرسی کالا یا خدمات خریداری شده را در قرارداد خرید و اعتبار اسنادی مشخص نماید. حدود و نحوه بازرسی باید به تایید و توافق فروشنده نیز رسیده باشد و خریدار باید این حدود را به شرکت بازرسی نیز اعلام نماید.

- خریدار موظف است پس از تعیین و انتخاب شرکت بازرسی کننده مراتب را به فروشنده اعلام و در قرارداد خرید و اعتبار اسنادی ذکر نماید.

- خریدار موظف است پس از انعقاد قرارداد، خرید و یا گشایش اعتبار اسنادی، کلیه اسناد و مدارک لازم جهت بازرسی شامل رونوشت گشایش اعتبار ( LC TEXT / SWIFT )، رونوشت پروفرما یا قرارداد فروش، دستورات بازرسی، مشخصات تماس با فروشنده /تولید کننده، مشخصات فنی کالا( در صورت نیاز به انجام آزمایش)، روشهای آزمایش(Test Method) توافق شده با فروشنده، نقشه های فنی (Drawing) یا کاتالوگ را ظرف مدت لازم و کافی برای انجام وظایف شرکت بازرسی کننده را بصورت مستقیم یا از طریق نمایندگی آن در ایران در اختیار دفتر مرکزی شرکت قرار دهد.

- خریدار باید کارمزد خدمات بازرسی را مستقیما و یا از طریق فروشنده و یا بانک به شرکت بازرس پرداخت نماید. در صورتی که شرکت بازرسی از انجام یا ادامه خدماتی که دستور کار آنرا داشته و یا در مورد آن موافقت شده است منع گردد.

خریدار موظف به پرداخت هزینه های زیر خواهد بود:

الف: هزینه های واقعی شرکت به جهت توقف کار

ب: بخشی از حق الزحمه مورد توافق، متناسب با میزان خدمات ارایه شده تا زمان توقف کار در صورت افزایش حدود بازرسی یا ایجاد مشکلات در انجام بازرسی که خارج از کنترل و مسئولیت بازرسی باشد، کارمزد بازرسی به نسبت خدمات اضافی حسب توافق، توسط خریدار به شرکت بازرسی قابل پرداخت می باشد.

- خریدار موظف است فقط یک شرکت بازرسی کننده دارای پروانه تایید صلاحیت را جهت بازرسی کالا یا خدمات خریداری شده در قرارداد خرید و اعتبار اسنادی ذکر و تعیین نماید.

- خریدار باید در دستورات بازرسی خود ، چگونگی انجام عملیات بازرسی کیفی کالا ، لزوم انجام آزمایشات کیفی ، روش های آزمایش (Test Methods) و حد رواداری قابل قبول ( Tolerance) و سایر موارد خواسته شده را بصورت روشن بگنجاند. در غیر این صورت بازرس می تواند بر اساس روش های اعلام شده توسط فروشنده یا سازنده کالا اقدام نماید. برای مطالعه ادامه مطلب وارد مجله چند رسانه ای آشنایی با بازرسی کالا شوید.